طبقه بندی خاک به روش آشتو از جمله روش‌های مهم طبقه‌بندی انواع خاک است که پس از روش طبقه‌بندی یونیفاید کاربرد زیادی برای نامگذاری خاک دارد. طبقه‌بندی خاک به روش aashto تحت عنوان سیستم طبقه بندی PRA نیز شناخته می‌شود. این روش برای اولین‌بار در سال ۱۹۲۰ توسط اداره راه‌های عمومی ایالت متحده جهت طبقه‌بندی خاک برای استفاده در بسترسازی بزرگراه‌ها گسترش یافت.
در سیستم طبقه بندی خاک به روش آشتو خاک‌ها به گروه‌های اصلی A۱ تا A۷ تقسیم می‌شوند. در این سیستم گروه A۸ متعلق به خاک‌های آلی است. طبقه‌بندی خاک فواید زیادی برای مقاصد مهندسی داشته که بر پایه خواص ساده خاک نظیر دانه‌بندی و خواص خمیری آن قرار دارد. در ادامه این مقاله از آرمیکو درباره انواع طبقه بندی خاک به روش aashto و نحوه نامگذاری آن اشاره خواهیم کرد.
طبقه بندی خاک به روش aashto
نحوه طبقه بندی به روش آشتو در این نوع آزمایش خاک به شرح زیر است:
- انجام آزمایش دانه‌بندی: در گام اول لازم است که خاک مدنظر را با استفاده از الک‌های استاندارد، تحت آزمایش دانه‌بندی قرار دهید و مقدار درصد عبور خاک از الک ۱۰، الک ۴۰ و الک ۲۰۰ را یادداشت کنید.
- انجام آزمایش حدود اتربرگ: پس از انجام آزمایش دانه‌بندی باید آزمایش حدود اتربرگ را روی خاک انجام شود. با استفاده از این آزمایش حد روانی و حد خمیری خاک به دست می‌آید که می‌تواند دامنه خمیری خاک را تعیین کند.
- نامگذاری خاک: در مرحله سوم با استفاده از اطلاعاتی که در مراحل اولیه به دست آورده‌اید خاک را با استفاده از اطلاعات زیر نامگذاری کنید:
| نام گروه | درصد عبوری |
| A-1-a | حداکثر ۵۰ درصد عبوری از الک ۱۰ حداکثر ۳۰ درصد عبوری از الک ۴۰ حداکثر ۱۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حداکثر دامنه خمیری ۶ |
| A-1-b | حداکثر ۳۰ درصد عبوری از الک ۴۰ حداکثر ۱۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حداکثر دامنه خمیری ۶ |
| A-3 | حداقل ۵۱ درصد عبوری از الک شماره ۴۰ حداکثر ۱۰ درصد عبوری از الک ۲۰۰ |
| A-2-4 | حداکثر ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداکثر ۴۰ دامنه خمیری حداکثر ۱۰ |
| A-2-5 | حداکثر ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداقل ۴۱ دامنه خمیری حداکثر ۱۰ |
| A-2-6 | حداکثر ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداکثر ۴۰ دامنه خمیری حداقل ۱۱ |
| A-2-7 | حداکثر ۳۵ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداقل ۴۱ دامنه خمیری حداقل ۱۱ |
| A-4 | حداقل ۳۶ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداکثر ۴۰ دامنه خمیری حداکثر ۱۰ |
| A-5 | حداکثر ۳۶ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداقل ۴۱ دامنه خمیری حداکثر ۱۰ |
| A-6 | حداقل ۳۶ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداکثر ۴۰ دامنه خمیری حداقل ۱۱ |
| A-7 | حداکثر ۳۶ درصد عبوری از الک ۲۰۰ حد روانی حداقل ۴۱ دامنه خمیری حداقل ۱۱ |
| A-8 | خاک آلی |
تاریخچه سیستم طبقه بندی آشتو
در سال ۱۹۲۸ اداره جاده‌های عمومی آمریکا یک سیستم طبقه‌بندی را برای سرتاسر جهان معرفی نمود. سیستم طبقه بندی خاک به روش آشتو بر اساس ذرات و ویژگی‌های پلاستیکی توده خاک طراحی شده که در سال ۱۹۴۵ اصلاح جامعی بر روی این سیستم به عمل آمد. روش طبقه بندی آشتو به شکل کنونی در سال‌های ۱۹۴۹ و ۱۹۶۶ صورت گرفت. در طبقه بندی خاک به روش aashto، خاک‌ها به سه دسته کلی خاک‌های درشت‌دانه، خاک‌های ریزدانه و خاک‌های آلی تقسیم‌بندی شده‌اند.
نامگذاری خاک های درشت دانه در روش آشتو
خاک‌های درشت‌دانه خاک‌هایی هستند که بیش از ۵۰ درصد مواد تشکیل‌دهنده آنها درشت‌تر از ۰.۰۷۵ میلی‌متر است. این نوع خاک به دسته‌های کوچک‌تر مثل شن و ماسه طبقه‌بندی می‌شوند که این شن و ماسه‌ها نیز بر حسب محتوی سیلر و رس به چهار گروه دیگر تقسیم می‌شوند. نامگذاری خاک های درشت‌دانه به‌صورت زیر انجام می‌شود:
نام | ویژگی خاک درشت‌دانه |
A1پ | میزان عبوری از الک ۲۰۰، کمتر از ۲۵ درصد میزان عبوری از الک ۴۰، کمتر از ۵۰ درصد |
A3 | میزان عبوری از الک ۲۰۰، کمتر از ۲۵ درصد میزان عبوری از الک ۴۰، بیش از ۵۰ درصد |
A2 | هیچکدام از شرایط A1 و A3 را ندارد. |
نامگذاری خاک های ریزدانه در روش آشتو
در طبقه بندی خاک به روش آشتو، خاک ریزدانه به خاک‌هایی گفته می‌شود که بیش از ۵۰ درصد مواد تشکیل‌دهنده آن کوچک‌تر از ۰.۰۷۵ میلی‌متر است یا به بیانی دیگر کمتر از ۵۰ درصد دانه ها از الک نمره ۲۰۰ عبور می‌کنند. خاک‌های ریزدانه به سه زیر گروه سیلت، رس، نمک‌های آلی و رسی تقسیم می‌شوند. نحوه نامگذاری خاک ریزدانه دانه به روش آشتو به شرح زیر است:
نام | ویژگی خاک ریزدانه |
| A4 | حد روانی خاکی بیش از ۴۰ نشانه خمیری آن بیش از ۱۰ |
| A5 | حد روانی خاکی کمتر از ۴۰ نشانه خمیری آن بیش از ۱۰ |
| A6 | حد روانی خاکی بیش از ۴۰ شانه خمیری آن کمتر از ۱۰ |
| A7 | حد روانی خاکی کمتر از ۴۰ نشانه خمیری آن کمتر از 10 |
مطلب پیشنهادی: آزمایش درصد رطوبت خاک
جدول طبقه بندی خاک به روش آشتو
جدول زیر طبقه بندی خاک به روش آشتو را نشان می‌دهد:
طبقه‌بندی عمومی | مصالح دانه‌ای (درصد عبوری از الک ۲۰۰ مساوی ۳۵ درصد و با کمتر) | ||||||
| طبقه‌بندی گروهی | A-1 | A-3 | A-2 | ||||
A-1-b | A-1-b | A-2-4 | A-2-5 | A-2-6 | A-2-7 | ||
ازمایش دانه بندی (درصد عبوری) Na. 10 Na. 40 No. 200 | 50 max 30 max 15 max | 50 max 25 max | 51 Min 10 max | 35 max | 35 max | 35 max | 35 max |
مشخصات قسمت عبوری از الک 40 حد مایع نشانه خمیری | 6 max | NP | 40 max 10 max | 41 min 10 max | 40 max 11 min | 41 max 11 min | |
| نوع مصالح تشکیل دهنده | ماسه‌ر‌یز | ماسه وشن با قلوه‌سنگ | ماسه و شن رس‌دار و یا لای‌دار | ||||
مناسب بودن به عنوان مصالح بستر | عالی تا خوب | ||||||
نتیجه گیری
در طبقه بندی خاک به روش آشتو، گروه A1، A2 و A3 جزو مصالح دانه‌ای هستند که درصد عبوری آنها از الک ۲۰۰، کمتر از ۳۵ درصد محاسبه می‌شود. در مقابل درصد عبوری خاک‌های گروه A4 تا A7 از الک نمره ۲۰۰ بیشتر از ۳۵ درصد است. هرچه از خاک A1 به سمت خاک A8 می‌رویم خاک نامرغوب‌تر خواهد شد. به بیان دیگر خاک A1 گزینه مناسب برای راه‌سازی و خاک A8 انتخابی نادرست برای راه‌سازی است.
