کرگیری چیست؟

برای انجام عملیات کرگیری معمولا از دستگاهی موسوم به دستگاه کرگیری استفاده می‌شود که به صورت دوار عمل کرده و از داخل زمین نمونه را استخراج می‌کند. نمونه‌ها به صورت میله‌ای به دست آمده که معمولا در 4 سایز مختلف نام گذاری شده‌اند : سایز‌های RQ – PQ – NQ – HQ که اختلاف هر کدام در اندازه یا قطر آن نمونه می‌باشد.

گرچه عملیات مغزه‌گیری و کرگیری هزینه‌بر و تخصصی است ولی یکی از روش‌هایی است که می‌تواند از اتلاف منابع جلوگیری کند. به بیان دیگر، هزینه‌های صرف شده برای دستگاه کرگیری و اپراتور آن، به مراتب کمتر از حفاری معادن برای دستیابی به لایه‌های زیرین و استخراج انواع مواد می‌باشد، به طوری که از هزینه‌های مادی و زمانی صرف شده برای راه سازی، نیروی انسانی و استهلاک دستگاه، در شیوه‌های قدیمی می‌کاهد.

با استفاده از دستگاه کرگیری و نمونه‌هایی که از زمین استخراج می‌شوند می‌توانیم کل معدن یا بخش بزرگی از آن را برای دستیابی به کانی‌های مرغوب‌تر شناسایی کرده و عملیات حفاری را شروع کنیم.

انواع دستگاه های کرگیری: دستگاه‌های عملیات کرگیری انواع مختلفی دارد که با توجه به هدف و عمق مورد نظر به کار گرفته می‌شوند. برای مثال در سنگ‌های ساختمانی، معمولا تا عمق 15 الی 20 متر کافی می‌باشد زیرا زمانی که تا این عمق شناسایی می‌شود و تصمیم به استخراج آن گرفته می‌شود بسیار زیاد است و نیاز به بررسی اعماق پایین‌تر در مراحل اولیه ندارد؛ ولی در سایر مواد معدنی بسته به نوع کاربرد آن‌ها در اعماق بیشتری این عملیات انجام می‌شود و نمونه از زمین استخراج می‌گردد.

موضوع مهمی که در عملیات استخراج وجود دارد این است که نمونه‌های به دست آمده، باید با توجه به عمق و متراژی که استخراج شدند مرتب شوند تا در آینده پس از بررسی، تحلیل و آزمایشات مشخص باشد که هر کدام از نمونه‌ها مربوط به کدام عمق از زمین می‌باشد. برای این منظور یک سری جعبه‌هایی به نام کورباکس CORE BOX وجود دارد که به ترتیب استخراج، نمونه‌ها را در جعبه قرار داده و از آسیب دیدگی آن‌ها نیز جلوگیری می‌کنند.

بنابراین طبق توضیحاتی که داده شد عملیات کرگیری برای کلیه معادن مفید بوده و با شناسایی دقیق‌تر زمین، می‌توان عملیات حفاری را به درستی انجام داد، چند موضوع در عملیات کرگیری مهم است که این موضوعات را اپراتورهای حفاری باید حتما در نظر داشته باشند. به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تعداد دوران یا چرخش: اسپیندل دستگاه معمولا بر خلاف عملیات حفاری پودری تعداد دوران بالا می‌باشد، از حداقل 300 الی 400 دور شروع می‌شود و تا 2000 دور چرخش می‌تواند متغیر باشد.
2. فشار و میزان آب تزریق شده در چال: لازمه عملیات کرگیری تزریق آب می‌باشد که باعث روانسازی عملیات می‌شود.
3. نوع سرمته: بسته به نوع، سختی و سایش سنگ، از سرمته‌های مختلفی استفاده می‌شود که می‌تواند در سرعت حفاری موثر باشد.
4. فشار اعمال شده به ابزار: این فشار بسته به نوع، بافت و چسبندگی مواد معدنی تنظیم می‌شود. به عبارت دیگر افزایش فشار لزوما سبب بهبود راندمان حفاری نخواهد بود.

چندین نوع سرمته حفاری در عملیات حفاری کرگیری وجود دارد. در ادامه به چند نمونه اصلی آن که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد اشاره می‌کنیم:

سرمته‌های TC:
این سرمته‌ها تعدادی الماسه به روش جوش بریزینگ به بدنه سرمته متصل شده است و در بستر‌هایی که سست و نرم‌تر می‌باشد استفاده می‌شود.

سرمته‌های دیامی:
سرمته‌های دیامی یا سرمته‌های لب شکری که برروی نوک آن‌ها یک سِری سگمنت‌های الماسه کار گذاشته شده که باعث سایش و باربرداری از روی سنگ شده و پیشروی بهتر انجام می‌شود. این سرمته‌ها برای سنگ‌های متوسط تا سخت استفاده می‌شود و میزان دور این سرمته باید بین 400 تا 700 باشد.

سرمته‌های دیابوریت:
سرمته‌های دیابوریت برای سنگ‌های سخت‌تر و با دور بیشتر استفاده می‌شود، این نوع سرمته معمولا تعداد دور بیشتری لازم دارد که معمولا در 700 یا 800 دوربه بالا از این سرمته استفاده می‌شود.
چند مدل سرمته دیگر هم وجود دارد که متداول نبوده و کاربرد گسترده‌ای ندارند، البته بسته به نوع حفاری، بخش اجرایی با توجه به تجربه کاری از این سرمته‌ها نیز استفاده می‌کنند.